21 april 2025
De iconische veerponten op het IJ — dagelijks gebruikt door duizenden Amsterdammers en toeristen — komen steeds vaker in gevaarlijke situaties terecht. Jaarlijks steken zij tienduizenden keren het drukbevaren IJ over, maar de toename van recreatievaart, drukke beroepsvaart én het groeiend vertrouwen op automatische navigatie maakt hun werkterrein steeds onveiliger.
Uit cijfers van Havenbedrijf Amsterdam blijkt dat er vorig jaar zeven aanvaringen en vijf bijna-botsingen plaatsvonden op het IJ. En dat is slechts het topje van de ijsberg: er zijn veel near misses die niet worden gemeld. Het risico op een ernstig ongeluk met passagiers neemt daardoor toe.
Wat de veerponten zo kwetsbaar maakt, is hun vaste vaarschema en beperkte manoeuvreerruimte. Anders dan pleziervaart of vrachtverkeer, kunnen ponten niet zomaar uitwijken. Ze varen van wal naar wal, in rechte lijn, en hebben vaak passagiers aan boord die geen idee hebben van het gevaar op het water.
Het GVB, verantwoordelijk voor de veerdiensten, geeft aan dat hun schippers in de lente- en zomermaanden extra op hun hoede moeten zijn. Vooral recreanten onderschatten de situatie op het IJ. Ze kennen de vaarregels onvoldoende of gaan ervan uit dat een pont wel stopt. Maar een volgeladen pont met tientallen passagiers is niet zomaar tot stilstand te brengen.
Verkeersdrukte
Het IJ is een complexe en drukke vaarroute waar beroepsvaart, cruiseschepen, recreanten én de ponten samenkomen. In de warmere maanden neemt de drukte explosief toe. Haven Amsterdam probeert recreanten bewust te maken van vaarregels, maar dat lost het probleem niet volledig op. Varen met een sloep op het IJ is vergelijkbaar met rijden met een step op de A10: levensgevaarlijk als je de risico’s niet begrijpt. Zeker als er plots een pont oversteekt, is een aanvaring snel gebeurd.
Niet alleen onervaren recreanten zorgen voor gevaar. Ook de opkomst van automatische navigatiesystemen kan ertoe leiden dat schippers minder alert zijn. Wanneer een schip op automatische piloot vaart en de schipper zich niet op zijn plek bevindt, is dat extra risicovol op drukke knooppunten als het IJ — waar elke seconde telt en ponten voorrang nodig hebben.