De Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) heeft een rapport uitgebracht over het dodelijke bootongeluk op de Waddenzee bij Terschelling op 21 oktober 2022. Bij deze aanvaring tussen de snelboot ‘Tiger’ van Rederij Doeksen en de watertaxi ‘Stormloper’ van Watertaxi De Bazuin kwamen vier personen om het leven. Een van hen, een 12-jarige jongen, is nog steeds niet teruggevonden.
De OVV constateert dat beide schepen de maximumsnelheid van 20 kilometer per uur aanzienlijk overschreden. De ‘Tiger’ voer met een snelheid van 55 kilometer per uur, terwijl de ‘Stormloper’ bijna 30 kilometer per uur bereikte. Deze overtreding van de snelheidslimiet werd door beide bedrijven structureel gemaakt.
Communicatie
Naast de snelheidsovertredingen was er sprake van onvoldoende en onduidelijke communicatie tussen de schippers. Slechts 34 seconden voor de geplande passage zochten ze contact via de marifoon, wat leidde tot verwarring over de passeerafspraken. De watertaxi wijzigde onverwachts de koers, waardoor de snelboot geen tijd meer had om de botsing te voorkomen.
De OVV bekritiseert ook het gebrek aan duidelijke wettelijke definities voor termen zoals ‘watertaxi’. Dit leidt tot eigen interpretaties van de regels door ondernemers, wat risico’s voor de passagiersveiligheid met zich meebrengt. Bovendien is handhaving op snelheid door Rijkswaterstaat in de praktijk lastig, omdat overtredingen vaak alleen op heterdaad betrapt kunnen worden.
Maatregelen
Als reactie op het rapport hebben zowel Rederij Doeksen als Watertaxi De Bazuin maatregelen aangekondigd, waaronder het gebruik van simulatoren voor training, het monitoren van de snelheid van schepen, en het installeren van extra camera’s en datarecorders.
De OVV doet verschillende aanbevelingen om de veiligheid op de Waddenzee te verbeteren. Deze omvatten het maken van concrete afspraken over vaargedrag en communicatie, het gebruiken van bestaande gemeenschapszin, en het ontwikkelen van scenario’s en trainingen voor betrokken partijen. Ook wordt geadviseerd om de wet- en regelgeving aan te passen om betere handhaving mogelijk te maken, inclusief het gebruik van AIS- en radargegevens.
Vervolging
Het Openbaar Ministerie heeft aangekondigd de schippers van beide boten te vervolgen voor hun betrokkenheid bij het ongeluk, met beschuldigingen van dood door schuld en het toebrengen van zwaar lichamelijk letsel.
Nabestaanden van de slachtoffers leggen de primaire verantwoordelijkheid voor een veiligere Waddenzee bij de rederijen en watertaxi’s, maar benadrukken ook de noodzaak van een toezichthoudende rol van de overheid. Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat heeft aangegeven de aanbevelingen serieus te nemen en hiermee aan de slag te gaan.
Aanbevelingen
De Onderzoeksraad komt met de volgende aanbevelingen:
Rijkswaterstaat, Rederij Doeksen, Watertaxi de Bazuin, ILT
- Organiseer een gezamenlijk, regulier overleg om concrete en toetsbare afspraken te maken om het varen over de Waddenzee veiliger te maken waarbij tenminste aandacht is voor: vaargedrag, wet- en regelgeving, (marifoon)communicatie, en aanspreekbaarheid.
- Gebruik en versterk daarbij de reeds bestaande gemeenschapszin. Betrek hierbij zo nodig andere vaarweggebruikers. Benut elkaars deskundigheid en ontwikkel gezamenlijke activiteiten zoals het oefenen van scenario’s, simulatortraining, en trainingsdagen op het Wad.
Rijkswaterstaat
- Maak inzichtelijk aan de minister van Infrastructuur en Waterstaat dat het kunnen benutten van data, zoals AIS- en radargegevens, nodig is om beter te kunnen handhaven op snelheid en vaargedrag.
De minister van Infrastructuur en Waterstaat
- Zorg voor eenduidige wet- en regelgeving voor het bedrijfsmatige vervoer van maximaal twaalf passagiers op het water.
- Pas de relevante wet- en regelgeving aan zodat Rijkswaterstaat zijn handhavingstaak beter kan uitvoeren.
Reacties betrokkenen
Het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat kondigt aan actief aan de slag te gaan met de aanbevelingen uit het OVV-onderzoeksrapport, met veiligheid als hoogste prioriteit. De officiële kabinetsreactie wordt verwacht in de eerste helft van 2024.
Watertaxibedrijf De Bazuin benadrukt in een reactie het medeleven met de nabestaanden en gewonden. Rederij Doeksen heeft al maatregelen getroffen, waaronder het in gebruik nemen van een sneldienstsimulator en het verbeteren van de snelheidsmonitoring en camera-uitrusting op hun schepen.
Ook Rijkswaterstaat erkent zijn rol in het bevorderen van de veiligheid op de Waddenzee. Er wordt voorgesteld om samen met de ILT en betrokken ondernemers afspraken te maken over het scheepvaartverkeer, en de handhaving op snelheidsovertredingen aan te scherpen, mogelijk met het gebruik van radargegevens.
Advocaat Nanne Greven, die de meeste slachtoffers van het ongeluk vertegenwoordigt, merkt op dat de aanbevelingen van de OVV bijdragen aan een veiligere Waddenzee en dat zijn de cliënten de betrokken bedrijven waarderen voor het nemen van hun verantwoordelijkheid.
(6 december 2023)